بوم مدل کسب و کار یا بیزینس پلن چیست :
بوم مدل کسب و کار یا Business Model Canvas ابزاری مدیریتی و کارآفرینانه است که به شما اجازه می‌دهد مدل کسب و کار خود را توصیف، طراحی و اختراع کرده یا آن را به چالش کشیده و یا تغییر (چرخش:Pivot) دهید.
بوم مدل کسب و کار دارای 9 بخش می باشد که استفاده از این بوم به استارتاپ ها پیشنهاد نمیشه به این دلیل که این ابزار بیشتر برای تحلیل یک کسب و کار پخته و ایده پردازی مفید است نه استارتاپ ها با شرایط عدم قطعیت بسیار بالایی که رو به رو هستند. اجزای این بوم به گونه ای است که نمی تواند یک استارتاپ را به سمت درستی هدایت کند و این بوم در کسب و کارهای نوپا قادر به کاهش میزان عدم قطعیت و ریسک نمی باشد.
تعریف عدم قطعیت: به شرایط و گزینه های محتمل و مختلف عدم قطعیت می گویند و ریسک به حالتی از عدم قطعیت اطلاق می شود که هزینه های بالایی دارند…
نگاهی خلاصه داشته باشید به اجزای بوم مدل کسب و کار و بعد از آن تمام بخش ها را برای شما تشریح خواهم کرد :
شرح اجزای بوم کسب و کار :
بخش مشتریان (Customer Segments) : در این بخش شما تمام مشتریان و کاربران خود را لیست می کنید. مشتری با کاربر متفاوت است مثلا در یک سیستم وبلاگ دهی مشتری کسی است که از خدمات آن وبسایت استفاده می کند و کاربر شخصی است که از وبلاگ بازدید می کند.
ارزش پیشنهادی (Value Proposition) : ارزشی است که شما به هر بخش از مشتریان خود ارائه می کنید مثلا ارزش پیشنهادی که اسنپ به مشتریان خود ارائه می کند قیمت های پایین است و ماشین در سریع ترین زمان ممکن در اختیار مسافران است و ارزشی که به رانندگان خود ارائه می کند ، این است که در هر قسمتی از شهر باشند درخواست سفر دارند و همچنین هیچ اجباری برای تعداد سفر در روز و زمان کاری نیز ندارند.
کانال های ارتباطی (Channels) : در این بخش شما کانال ها و راه هایی که از طریق آن ارزش پیشنهادی خود را به دست مشتری میرسانید لیست میکنید. مثلا استارتاپ زود فود از طریق دو کانال اپلیکیشن و وبسایت با مشتریان خود در ارتباط است.
ارتباط با مشتریان (Customer Relationships) : شما در این بخش فعالیت هایی را که قرار است در راستای حفظ رضایت مشتری و تقویت ارتباط با مشتری انجام دهید را لیست می کنید. مثل طرح تخفیف ، طرح رایگان یا در نظر گرفتن یک هدیه برای مشتری.
جریان درآمد (Revenue Streams) : در این بخش شما مشخص می کنید که از چه طریقی و به چه نحوی قرار است درآمد داشته باشید. مثلا در مورد اسنپ یکی از روش های درآمدی همان 13 درصد کمیسیون برای هر سفر می باشد که از راننده دریافت می کند و یا شاید شیوه درآمدی برای یک وبسایت فقط تبلیغاتی که درون سایت دریافت می کند باشد.
یک کسب و کار یا کمپانی می تواند چندین روش درآمدزایی داشته باشد که شما می بایست تمامی آنها را در این بخش لیست کنید.
شرکای کلیدی (Key Partners) : در این بخش منظور از شریک کلیدی شریکی است که برخی از نیازهای شما را برآورده می کند و به بیان دیگر مکمل شماست. این بخش را با هم تیمی یا بنیانگذار اشتباه نگیرید. برای درک بهتر این بخش به مثال زیر توجه کنید :
فرض کنید استارتاپ شما شبیه به استارتاپ زود فود باشد. شما اگر بخواهید بخش شرکای کلیدی را برای کسب و کار خود پر کنید قطعا اپلیکیشن بازار و یا شاید برخی از مجلات و وبسایت ها که به تبلیغ شما می پردازند و یا حتی بزرگترین و معروف ترین رستوران های تهران که باعث زودتر برند شدن شما می شود را باید وارد این بخش کنید.
فعالیت های کلیدی (Key Activities) : فعالیت هایی هستند که شما باید برای پیشبرد یک پروژه و طی کردن مسیر آنها را انجام دهید. مثل تبلیغات ، بازاریابی ، توسعه محصول و…
منابع کلیدی (Key Resources) : منظور منابعی است که شما در طول مسیر پروژه به آنها نیاز دارید. مثل منابع مالی برای تبلیغات ، حقوق کارمندان و… یا منابع انسانی مثل برنامه نویس ، تیم پشتیبانی ، تیم بازاریابی و… یا حتی دفتر کار برای استقرار کارکنان نیز جزء منابع فیزیکی دسته بندی می شوند.
ساختار هزینه ها (Cost Stracture) : در این بخش شما هزینه های انجام پروژه را باید لیست کنید که عمدتا به دو دسته هزینه های ثابت (هزینه اجاره دفتر ، حقوق کارکنان و…) و هزینه های متغیر (هزینه پهنای باند ، تبلیغات و…) تقسیم می شود که معمولا هزینه های متغیر بسته به میزان توسعه کسب و کار شما متفاوت است.
بعد از تعریف تمامی بخش های بوم مدل کسب و کار به سراغ توضیح دو بخش سمت راست و سمت چپ بوم می رویم . تصویر زیر را مشاهده کنید :
تقسیم بندی کلی بوم مدل کسب و کار :
بخش سمت راست بوم : بعضی از استارتاپ ها از این بخش بوم برای مرحله ایده پردازی استفاده می کنند و این کار را با دو بخش ارزش پیشنهادی و بخش مشتریان شروع می کنند یعنی مشخص می کنند که چه ارزشی را برای کدام دسته از مشتریان تولید کنند.
بخش سمت چپ بوم : بخش منطقی بوم است و شامل حقایق و واقعیت ها می شود. دانستن و پر کردن این بخش بوم به یک استارتاپ که در روزهای اولیه قرار دارد هیچ گونه کمکی نخواهد کرد.
دسته بندی:آموزشی نقد و بررسی
